Cultuurpresentatie, productie participatie

In 2024 ging het nieuwe kunst- en cultuurbeleid Cultuur: Maak het mee! van start. De uitvoeringsagenda bood houvast bij het versterken van het kunst, cultuur en erfgoed (KCE) aanbod, het stimuleren van samenwerking en het vergroten van de betrokkenheid van inwoners.
De uitvoering kreeg structuur en focus door te werken met clusters en thema’s en door een culturele jaarprogrammering in te zetten als instrument. Dit gaf richting aan initiatieven en samenwerkingen en zorgde voor een stapsgewijze aanpak. Het culturele seizoen ging in september feestelijk van start, gevolgd door het eerste Cultuurcafé in oktober. Deze maandelijkse bijeenkomsten groeiden uit tot waardevolle ontmoetingsplekken waar cultuurmakers, erfgoedorganisaties, verenigingen en inwoners ideeën deelden en samenwerkingen ontstonden. De cultuurcoach speelde afgelopen jaar een belangrijke rol door partijen te verbinden en inwoners actief te betrekken bij KCE.
Actieve communicatie en structureel overleg brachten KCE beter onder de aandacht. Samenwerking met culturele partners, omliggende gemeenten en professionele instellingen kreeg een impuls. De inventarisatie van het KCE aanbod in Stein is gestart met een actualisatie van het CRM bestand en vormt de basis voor de te ontwikkelen culturele kaart. KCE aanbieders, verenigingen en vrijwilligers ontvingen advies, subsidies en netwerkmogelijkheden, waardoor zij hun initiatieven succesvol konden uitvoeren.

Kunst
Het cluster kunst richtte zich vooral op talentontwikkeling, het ondersteunen van nieuwe kunstinitiatieven en het vergroten van de zichtbaarheid van kunst in de gemeente In samenwerking met Stichting Kleine Monumenten Stein startte de inventarisatie van kunstwerken en monumenten in de openbare ruimte. Dit vormt de basis voor de toekomstige aanbesteding van de nulmeting, het beheer, onderhoud en behoud. Ook het behoud van bestaande kunstwerken kreeg aandacht. Zo werd het defecte carillon in het centrum van Stein onderzocht en is een plan voor reparatie in 2025 opgesteld.
Talentontwikkeling stond centraal in de samenwerking met Kunstbende, die jonge creatieve talenten ondersteunde via coaching, wedstrijden en optredens. Kunst in de openbare ruimte kreeg een impuls met de voltooiing van het tweede deel van de muurschildering onder de Brugstraat door kunstenares Kyra Gerdingh. Dit project, in samenwerking met de lokale gemeenschap, transformeerde de grijze onderdoorgang tot een kleurrijke en inspirerende ruimte die de rijke geschiedenis en cultuur van Stein weerspiegelt.
Diverse kunstcollectieven en organisaties zoals Culturele Werkgroep Stein, Expressiegroep De Ruif, Kunstkring Maaskentj en Kunstcollectief Nieuwdorp boden kunstenaars een podium in de Terpkerk, De Kunstmoer en andere locaties. MAASart 2024 bracht gevestigde en opkomende kunstenaars samen en stimuleerde grensoverschrijdende samenwerkingen tussen Nederland en België. Het Kunstcollectief Nieuwdorp kreeg eind 2024 groen licht voor een (tijdelijke) verhuizing naar het Pater Kolbe Huis.
Een bijzonder kunstproject, in samenwerking met het sociaal domein, was de schenking van het marmeren beeld De Mantelzorger door Ingrid Henssen – van Hees. Dit beeld is onthuld bij De Moutheuvel rondom de Dag van de Mantelzorger. Het eert mantelzorgers en reist de komende jaren langs zorginstellingen, voordat het een vaste plek krijgt in Nieuwdorp als onderdeel van het Bruisend Hart-project.

Cultuur
Binnen het cluster Cultuur lag de focus op het versterken van de muzikale infrastructuur en het vergroten van de toegankelijkheid van cultuur, met name voor jeugd en jongeren. Muziekverenigingen werden ondersteund door bijdragen aan muzieklessen (via de inhuur van zzp’ers) en vergoedingen voor de huur van gemeentelijke MFC’s. Hierdoor bleef muziekonderwijs voor alle inwoners toegankelijk.
In samenwerking met scholen en verenigingen werd muziekeducatie in het onderwijs versterkt en de doorlopende leerlijn muziek verder ontwikkeld. Stichting Cultuur in Uitvoering speelde hierin een belangrijke rol. Zo werd een vakleerkracht muziek ingezet die structurele muzieklessen verzorgde en leerkrachten begeleidde. Voor peuters werd in samenwerking met MIK/PIW het project Mini Muzikantjes uitgevoerd op vier opvanglocaties, waarbij kinderen spelenderwijs kennismaakten met muziek, zang en beweging.
Op basisscholen werd het MusicKids-project uitgevoerd, waarbij leerlingen uit groep 5/6 twaalf weken lang muziek- en soms danslessen volgden. Dit project, in samenwerking met muziekverenigingen en scholenkoepel Kindante, resulteerde in een gezamenlijke einduitvoering. Dit leidde tot een hogere instroom bij verenigingen: 25 leerlingen sloten zich in 2023-2024 aan.
Daarnaast bood het Maaskultuur Festival in Elsloo een platform voor lokale kunstenaars en verenigingen, met optredens, rondleidingen en ambachtelijke demonstraties. Ook werd een bijdrage geleverd aan het Jeugdfonds Cultuur, zodat cultuur toegankelijk blijft voor alle kinderen.
Door deelname aan OKO-overleggen werd gewerkt aan het versterken van structurele samenwerkingen tussen onderwijs en KCE.

Subsidieregeling Cultuur: Maak het mee!
Een van de speerpunten over alle clusters heen in 2024 was de lancering van de subsidieregeling Cultuur: Maak het mee!. Deze regeling ondersteunde innovatieve en creatieve initiatieven binnen KCE en versterkte de culturele infrastructuur in Stein. Dankzij de regeling zijn diverse projecten gerealiseerd:

• Schrijver in de Klas: Auteur Michael Reefs bezocht basisscholen in Stein en Urmond om leerlingen uit groep 3 t/m 8 te enthousiasmeren voor lezen. Zijn interactieve sessies op OBS De Maaskei stimuleerden leesplezier en verbeeldingskracht en droegen bij aan leesbevordering.
• BoekStart in de Kinderopvang: In 2024 toegekend aan alle kinderopvanglocaties in Stein. Dit programma bevordert leesvaardigheid en ouderbetrokkenheid door het inrichten van leeshoeken, scholing van pedagogisch medewerkers en activiteiten zoals auteursbezoeken en verteltheaters. De implementatie start in 2025 en is geborgd voor drie jaar. Voor meer informatie over leesbevordering en de doorlopende leeslijn zie hoofdstuk bibliotheekwerk.
• De Wereld om je Heen: De Culturele Werkgroep Stein werkte samen met basisscholen aan dit project, waarin leerlingen hun omgeving creatief verkenden. Onder begeleiding van kunstenaars Paul Bokslag en Peter van Deursen creëerden kinderen kunstwerken zoals papierknipsels, posters en kubussen. De resultaten werden tentoongesteld in de Terpkerk en mogelijk op andere locaties zoals het gemeentehuis en de bibliotheek.
• Monografie Urmond: Dit project bouwt voort op het standaardwerk Overmunthe uit 1978 en actualiseert de geschiedenis van Urmond. De publicatie verschijnt in juni 2025 en behandelt thema’s als cultuur, economie en monumenten.
• Kijk op het Onzichtbare Verleden: Een project van Stichting Erfgoed Stein dat archeologische vondsten toegankelijk maakt via replica’s en een 3D-replica van een bandkeramisch skelet. Dit biedt bezoekers een realistischer beeld van vroege begrafenisrituelen.
• Leven als een Bandkeramieker: Workshopreeks waarin kinderen van 6 tot 12 jaar onder begeleiding van illustrator Pauline Meijer en archeoloog Rens Dormans kennismaakten met de Bandkeramische cultuur. De resultaten werden gebundeld in een boek, gepresenteerd in december in het Archeologisch Museum Stein.
• Historiehuis Maasvallei: Dit museum zette een project op om bezoekers kennis te laten maken met streekdracht uit de Maasvallei via foto’s, verhalen en video’s. Daarnaast werd een digitaliseringsvoorziening opgezet om erfgoedcollecties beter vast te leggen en toegankelijk te maken.
• CARE-project (SAAL): Een citizen science-initiatief waarbij inwoners en vrijwilligers onder professionele begeleiding archeologisch onderzoek deden in Maasband. De resultaten worden in 2025 tentoongesteld op meerdere locaties, waaronder het gemeentehuis, Historiehuis Maasvallei en Museum voor Grafcultuur.

In 2024 zou het subsidiebeleid vastgesteld worden door de gemeenteraad met als beoogde ingangsdatum 1-1-25. Er hebben op diverse momenten participatiesessies plaatsgevonden met verenigingen en stichtingen, maar ook met de gemeenteraad. Het vormgeven van het beleid met bijbehorende regelingen bleek complexer dan verwacht. Hierdoor is de besluitvorming doorgeschoven naar 2025 met een nieuw beoogde ingangsdatum van 1-1-26.